Η σεξουαλικότητα μπορεί να είναι αναπόσπαστη πτυχή της προσωπικότητας κάθε ανθρώπινου οργανισμού αλλά, πολλά κομμάτια της, ακόμα και σήμερα μπορεί είτε να μας φέρνουν σε άβολη θέση, είτε να μας δυσκολεύει ο χειρισμός τους, όπως η σεξουαλική δραστηριότητα, οι φαντασιώσεις, οι επιθυμίες, ο αυνανισμός, ο σεξουαλικός προσανατολισμός που έχουμε εμείς ή οι γύρω μας.
Σ΄ αυτό το άρθρο θα ασχοληθούμε με τον παιδικό αυνανισμό που αποτελεί μια πλευρά της παιδικής σεξουαλικότητας που τείνει να δυσκολεύει τους γονείς, οι οποίοι αποφεύγουν πολλές φορές, ακόμα και να μιλήσουν για αυτό, διότι υπάρχει μεροληψία γύρω από το συγκεκριμένο θέμα. Στη φυσιολογική ανάπτυξη όμως ενός παιδιού εμπεριέχεται και η σεξουαλική του ανάπτυξη.
Ο αυνανισμός είναι η αυτο-διέγερση των έξω γεννητικών οργάνων και αποτελεί ένα φυσιολογικό στάδιο της υγιής ανάπτυξης τους.
Μέσα από αυτή την διαδικασία το παιδί γνωρίζει το σώμα του. Η θέα όμως ενός παιδιού που χαϊδεύει τα γεννητικά του όργανα ή που τα τρίβει στη καρέκλα προκαλεί αμηχανία, ντροπή ακόμα και θυμό στους γονείς οι οποίοι δυσανασχετούν για τις πράξεις αυτές των παιδιών τους.
Ο Freud ασχολήθηκε πολύ με την ανθρώπινη σεξουαλικότητα και μας έδειξε πως επιδρά στην συμπεριφορά και στη διαμόρφωση του ατόμου. Ο ίδιος πίστευε ότι το παιδί περνά μέσα από μία σειρά εξελικτικών σταδίων, σε κάθε ένα από τα οποία, μια διαφορετική ερωτογενής ζώνη είναι το επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Όρισε τα στάδια ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης, το στοματικό στάδιο: έως το 1ο έτος της ηλικίας, το πρωκτικό στάδιο: 2-3 ετών, το φαλλικό στάδιο: 3-7 ετών, το στάδιο της λανθάνουσας σεξουαλικότητας: 7-11 ετών και τέλος το γεννητικό στάδιο: στην εφηβεία. Σύμφωνα με τον Freud αν κάποιος κολλήσει σε κάποιο από αυτά θα έχει δυσκολίες στην ενήλικη ζωή του.
Ανάλογα με το αναπτυξιακό στάδιο που ανήκει το παιδί η συχνότητα που παρατηρείται ο αυνανισμός αλλάζει.
Τα βρέφη δεν αυνανίζονται σκόπιμα αλλά γίνεται ως πράξη που έχει βρει και του αρέσει.
Τα μικρά παιδάκια έχουν περιέργεια για το σώμα τους και το εξερευνούν για αυτό και παίζουν και παιχνίδια που περιλαμβάνουν αγγίγματα, όπως «μπαμπάς και μαμά» ή «γιατρός και ασθενής». Μέσα από αυτά τους επιτρέπεται και η μίμηση ενήλικων συμπεριφορών αλλά και η σωματική εξερεύνηση.
Μεγαλώνοντας, από την ηλικία των έξι ετών και μετά, η αυτοϊκανοποίηση περιορίζεται σε κοινή θέα και γίνεται περισσότερο σε ιδιωτικό επίπεδο.
Τέλος, η απότομη αύξηση των ορμονών στην εφηβεία που συνοδεύεται και από την ερωτική αφύπνιση τοποθετεί τον αυνανισμό ως ένα τρόπο της έκφρασης της σεξουαλικότητά τους.
Το πως θα αντιδράσουν οι γονείς και ο περίγυρος στη θέα ενός παιδιού που αυνανίζεται επηρεάζουν το παιδί και μπορεί να του δημιουργήσουν ενοχές και φόβο χαρακτηριστικής σημασίας για την μετέπειτα διαμόρφωση της ταυτότητάς του.
Είναι κάποια πράγματα που καλό θα ήταν να τα αποφεύγουν οι γονείς, όπως
- να πανικοβάλλονται και να οδηγούνται σε υπερβολικές αντιδράσεις και ποινές
- να γίνονται ειρωνικοί
- να προσπαθούν απότομα να σταματήσει τον αυνανισμό πιάνοντας τα χέρια του
- να του δίνουν την εντύπωση ότι διαπράττει αμαρτία, κάτι κακό και απαγορευμένο
Οι γονείς οφείλουν να συζητούν και να εξηγούν στα παιδιά τους, να δείχνουν σεβασμό στη σεξουαλικότητα τους και να μην εμπλέκονται σ΄ αυτήν χωρίς κάποια σοβαρή αιτία. Ο αυνανισμός μπορεί να αξιοποιηθεί από τους γονείς ως μια ευκαιρία διδασκαλίας για θέματα σεξουαλικής αγωγής και ενθάρρυνσης ώστε να ανακαλύψουν τα ίδια το σώμα τους και να τα βοηθήσουν να κατανοήσουν ότι είναι πηγή ευχαρίστησης και μέρος της ανάπτυξης τους αλλά και ότι είναι μια ιδιωτική προσωπική διαδικασία.
Οι γονείς θα πρέπει να έχουν κατά νου ότι πολλές φορές τα παιδιά δεν αυνανίζονται μόνο γιατί νιώθουν ευφορία αλλά επειδή μέσα από αυτόν εισπράττουν παρηγοριά διότι μπορεί να νιώθουν αγχωμένα ή ευάλωτα.
Σε περιπτώσεις υπερβολικού καταναγκαστικού αυνανισμού ή δημόσιου αυνανισμού που το παιδί το συνεχίζει και μετά από την συζήτηση με τον γονέα ή όταν ο αυνανισμός συνδυάζεται με συμπεριφοριστικές ή συναισθηματικές δυσκολίες τότε θα πρέπει να ζητηθεί η βοήθεια κάποιου παιδοψυχολόγου ή παιδοψυχίατρου.
Συμπερασματικά , η άγνοια και η προκατάληψη πολλές φορές δημιουργεί αρνητικές αντιδράσεις στους γονείς στη θέα του παιδιού τους που αυνανίζεται και τα αντιμετωπίζουν σαν να έχουν παραβατική συμπεριφορά. Οι γονείς πρέπει να αντιληφθούν ότι όπως αγκαλιάζουν το παιχνίδι, την διατροφή, την ξεκούραση , την εκμάθηση, την άσκηση ως δραστηριότητες για την υγιή ανάπτυξή των παιδιών τους έτσι ένα τέτοιο ορόσημο ανάπτυξης είναι και ο αυνανισμός. Ας θυμηθούν οι γονείς την δική τους παιδική ηλικία και ας επαναλάβουν στα δικά τους παιδιά τις θετικές συμπεριφορές που δέχθηκαν από τους γονείς τους.